Opór cywilny w getcie warszawskim

Więcej

Rozkazem gubernatora dystryktu warszawskiego Ludwiga Fiszera z 2 października 1940 r. utworzono getto w Warszawie. W ciągu najbliższych miesięcy z terenu getta wysiedlono 113 tys. Polaków zaś do getta wsiedlono około 138 tys. Żydów z innych dzielnic Warszawy i małych miejscowości podwarszawskich. W sumie, w okresie największego zagęszczenia w getcie warszawskim przebywało nawet 460 tys. Żydów. Getto obejmowało 307 ha powierzchni zabudowanej miasta, a jego teren został odizolowany od reszty miasta ceglanym murem. Dostępu do getta strzegły od zewnętrz posterunki niemieckiej policji [Schutzpolizei] oraz polskiej policji zwanej od koloru munduru granatową. Dla sprawnego administrowania gettem Niemcy utworzyli radę żydowską - Judenrat, na którego czele postawili Adama Czerniakowa. Judenrat miał wykonywać polecenia zwierzchnich władz niemieckich a w zakres jego kompetencji wchodziły min. sprawy życia społecznego, ekonomicznego, religijnego. na rozkaz władz niemieckich Judenrat utworzył Żydowską Służbę Porządkową, potocznie nazywana policją żydowską. Do jej zadań należało patrolowanie granic oraz pilnowanie porządku na ulicach getta. 16 października 1941 r. na terenie GG wprowadzono zakaz opuszczania getta pod karą śmierci.  Głód i choroby dziesiątkowały ludność żydowską w odizolowanym od reszty miasta getcie, wkrótce liczba ich mieszkańców zmniejszyła się o 80 tys. Latem 1942 r. Niemcy przystąpili do likwidacji getta warszawskiego. Od 22 lipca do 21 września 1942 r. kilkanaście tysięcy żydowskich dzieci, kobiet i mężczyzn ładowano do wagonów towarowych na tzw. Umschlagplatzu z zamiarem wywiezienia ich do ośrodka zagłady w Treblince. Tam, natychmiast  po przyjeździe, kierowani byli do komór gazowych a ich ciała palono na wolnym powietrzu dla zatarcia śladów zbrodni. W ten sposób z getta wywieziono około 290 tys. Żydów i Żydówek a około 10 tys. zamordowano na miejscu. W tym czasie w getcie warszawskim zaczął formować się zbrojny ruch oporu. Młodzi Żydzi z Żydowskiej Organizacji Bojowej, Żydowskiego Związku Wojskowego oraz grup PPR postanowili przeciwstawić się kolejnej akcji wysiedleńczej. Rozpoczęto przygotowania do zbrojnego wystąpienia przeciwko Niemcom. Pozostali w getcie rozpoczęli przygotowania bunkrów, które w czasie przewidywanych walk miały dać im ochronę. 19 kwietnia 1943 r. w warszawskim getcie wybuchło powstanie zbrojne, pierwsze powstanie w okupowanej Europie. Na skutek braku broni, braku wsparcia z zewnątrz oraz przeważających sił wroga powstanie upadło. Jego symbolicznym końcem było wysadzenie w powietrze przez Niemców gmachu wielkiej synagogi na ul. Tłomackie. Upadek powstania w getcie oznaczał koniec historii Żydów warszawskich. Teren getta został zrównany z ziemią. W Warszawie pozostało w ukryciu kilka tysięcy Żydów, z których część wzięła udział w powstaniu warszawskim 1944 r. Nieliczni przetrwali wojnę.


ContinueBack to map

Terms and Privacy

© 2024 USC Shoah Foundation, All Rights Reserved